Mijn Portugese vriend had nog nooit ijs op de sloot gezien. Slechts een keer zag hij in Portugal bevroren water: toen er in december hagel uit de lucht viel. De familie heeft het er elke kerst nog steeds over.
Van schaatsen had hij nog nooit gehoord. ‘Heb je het dan niet op tv gezien bij de Winterspelen’, vroeg ik hem. ‘Winterspelen?’ In die negen jaar hier stond af en toe het schaatsen bij ons thuis op de achtergrond aan. ‘500 meter, 1000 meter, lekker creatief. Heb je ook 2500 meter? 4500 meter?’ vroeg hij dan met een toontje in zijn stem.
Maar schaatsen was de afgelopen dagen meer dan een televisieprogramma. De sloten raakten bevroren. In de familieapp ging het alleen nog maar over schaatsen zoeken, schaatsen slijpen, schaatsen kopen.
‘Ga je mee Flip’, vroegen mijn zussen.
‘No way, ik ga dood op die dingen’, appte hij terug.
Zaterdagochtend liepen we met de hond naar het bos. Tientallen mannen en vrouwen vlogen vlak voor de ingang heen en weer op de vaart. ‘Wow wat veel mensen op de sneeuw.’ Met zijn ogen volgde hij een scheur op het ijs. Waarom willen al die mensen skiën’ Ik lachte en verbeterde hem. Er ging na negen jaar Nederland blijkbaar een heel nieuwe wereld van winterwoorden voor hem open.
Ik keek rond. De weergoden hadden de winterlandschappen in het Rijksmuseum goed bestudeerd: een molen, een bevroren vaart, witte landerijen en overal schaatsende kinderen met gekleurde wanten en mutsen. De helft gleed over het ijs, de helft lag op de grond te dweilen. Een jongetje lag op zijn buik. Ik zag een pruillip, zijn ouders wisten dat hij elke moment in janken uit kon barsten. Zijn vader pakte hem op. Als een lappenpop liet het jongetje zich omhoog trekken. Tien seconden laten kloste hij op zijn ijzertjes verder, om na 3 meter weer neer te storten.
Mijn vriend stond langs de kant te kijken. Zijn ogen groot. ‘Ik moet dit mijn ouders laten zien.’ Hij opende whatsapp en startte een videogesprek. Zoekend naar de juiste hoek begon hij te praten, hij wilde graag de hele vaart en de molen laten zien. Mae, pae! Kijk! Kijk hoeveel mensen! Honderden mensen!
Daarna drukte hij me zijn mobiel in mijn hand. ‘Ik ga nu op het ijs staan.’ Zijn ouders lachten. Ook zij hadden nog nooit zoveel bevroren water gezien in hun leven. Zij trokken in Portugal Filipe als kind alleen maar op van het bloedhete zand waar hij als kind vogelpoep zat te eten.
Met een voet tastte mijn vriend het ijs af. Snel trok hij die terug en liep wat verder. Een paar meter verder weer de punt van zijn schoen op het bevroren water. Hij keek mij aan. ‘Ja hoe weet je dat het sterk genoeg is?’ Ter hoogte van een Schotse Hooglander die aan de andere kant stond toe te kijken stapte hij met zijn wandelschoenen op het ijs. Hij bleef tien centimeter van de kant. Zijn handen grepen in de lucht, zoekend naar steun die er niet was. ‘Dit is hartstikke glad joh’. Daarna bleef hij staan. In zijn ogen de glans van een kind dat voor het eerst zonder wieltjes kan fietsen. Zijn ouders joelden in mijn hand.
Een kind achter een klapstoel schaatste langs. Op zijn hoofd een smurfenmuts, zijn lijfje in een blauw skipak. ‘Is dat hoe je leert?’ Ik knikte en herinnerde me nog mijn ijzertjes onder mijn schoenen, schaatsend achter een stevige eiken keukenstoel.
Mijn vriend stapte weer naar de kant en liep naar me toe. ‘Oké volgend jaar ga ik lessen nemen. Op de ijsbaan. Als er over tien jaar weer ijs komt, kan ik eindelijk meedoen
Categorie: Columns
Kerst in Portugal
Mijn vriend en ik zaten thuis op de bank, voor ons een laptopscherm waar mijn schoonfamilie was teruggebracht tot een paar pixels. Het oog van mijn zwager werd afgedekt met het pijltje van de muis, hij zag eruit als een moderne zeerover. We hadden hem en mijn schoonouders al sinds februari niet live gezien en een paar weken geleden besloten ook met kerst niet naar Portugal te gaan. Het was de eerste keer in acht jaar.
Ik verlangde al jaren naar een kerst in de kou, waar ik zelf mocht bepalen wat te eten, wanneer te slapen, hoe te ademen. Als ik naar mijn schoonouders ging liet ik mijn vrije wil altijd op Schiphol achter. Daarnaast was de traditionele kerstmaaltijd vreselijk: gekookte kool met broccoli en kikkererwten. En dan moest je ook nog een hele avond worstelen met de luchthapperij verpakt in gesprekken over eten. ‘Lekker hè aardappels?’ ‘Geef mij de kikkererwten eens aan.’ Drie uur lang.
Nooit een keer een echt gesprek over iemands gevoelens en gedachtes. Terwijl daar zoveel broeide. Mijn schoonvader kreeg in 2017 een hersenbloeding. Hij gleed tijdens het televisiekijken van de bank, zo de tussenwereld in. Daarna moest hij weer leren lopen en leren praten, wat moeizaam ging. Maandenlang opgesloten in zijn eigen hoofd. We zagen hem worstelen, vroegen of we hem konden helpen, maar hij schreeuwde niet, huilde niet en wuifde een hulpvraag weg met zijn hand. Toen de woorden langzaam terugkwamen, antwoordde hij met ‘gaat wel’ en dat was het dan.
Het diner werd opgediend. Mijn schoonvader schoof een blad kool dubbelgevouwen naar binnen vlak voor de camera. Wat was eigenlijk erger? Zelf kleffe natte groente eten met kerst of op zo’n feestdag kijken naar mensen die kleffe natte groente eten? Naast mij zat mijn vriend al op zijn mobiel. Na een half uur kauwende stilte opperde hij uit verveling maar een spelletje te gaan doen, in zijn kerstpakket zat een kaartenset met daarop prikkelende persoonlijke vragen.
‘Wat staat er op je bucketlist?’ vroeg hij een paar minuten later aan zijn broer die al een paar jaar als trainer bij Sporting Lissabon werkte. ‘De Champions League winnen.’ Aan zijn moeder: ‘Wat voor instrument wil je bespelen’, ‘Piano!’ zei ze. De antwoorden werden langer toen de vragen persoonlijker werden. ’Wanneer heb je voor het laatst gehuild?’ Mijn zwager: ‘Toen papa een hersenbloeding kreeg. Ik wist niet of hij het zou overleven.’ We knikten allemaal, niemand wist het.
De stem van mijn vriend werd zachter toen hij het kaartje voor zijn vader trok. ‘Wat was het moeilijkste dat je in je leven hebt ervaren?’ Die was even stil. ‘Die hersenbloeding. Ik wil zo graag weer goed kunnen praten. Zo graag.’
Ik slikte. Na een uur zoom, leerde ik meer over de binnenwereld van mijn schoonfamilie dan in acht kerstmissen bij hen aan tafel. Na twee uur vroeg mijn vriend mijn schoonmoeder: ‘Hoe vier je het liefste kerst?’ Ze trok haar mondhoeken omlaag en zuchtte. ‘Ik zou het zo fijn vinden als jullie hier weer zijn.’ Ik glimlachte. ‘Volgend jaar’, beloofde ik. Maar dan gaan die kaarten wel mee.
Dit is de Zondag
Lullen over de zin des levens is een van mijn grote hobby’s. Eens in de paar weken schuif ik aan op NPO Radio 1 bij het programma ‘Dit is de Zondag’ en mag ik dat een uur doen. Hieronder de linkjes naar de programma’s:
Safari
Mijn vriend en ik deden zaterdag mee met de safaritocht ‘Op zoek naar de grote 5′ in Almeerderhout. We hadden dikke jassen en regenlaarzen aan want we dachten een barre wandeltocht te moeten maken. Daar aangekomen bleken we de safari in een voorverwarmde jeep af te leggen, die op de savanne van Afrika niet zou misstaan. Logisch vond ik, voor je het weet word je aangevallen door een agressieve eekhoorn die al je pinda’s afpakt.
Dat we niet in Afrika zaten werd snel duidelijk. In Afrika zijn namelijk dieren in de natuur. Drie uur later hadden we nog steeds geen hert, het beest waar de safari om draaide, gezien. Ik bleef naarstig door mijn verrekijker turen. Plots stond er daar eentje! Een hertje, zo ver weg dat het ook een weggelopen hazewindhond kon zijn.
Een half uur later was het weer feest. Nog een hert! Mijn buurman was laaiend enthousiast. Hij toverde zijn hele professionele uitrusting (telelens, verrekijker en filmcamera) uit de auto. ,,Ik zie er wel zeven”, riep hij. Deze man had een kennersoog, dacht ik, ik zag namelijk helemaal niets. Zijn vrouw was minder onder de indruk. ,,Weet je het zeker, schat?” ,,Oh nee, het zijn toch de bosjes”, erkende hij.
Gedesillusioneerd kwamen we terug. Zaterdag rijd ik wel naar Waterleidingduinen. Daar struikel je er bijna over.
Deze column verscheen eerder in de kranten van Holland Media Combinatie
Thaise massage
Ben je bang?” vroeg het vrouwtje toen ik me uitkleedde. Bang? Ik was hier toch voor een ontspannende massage? Ze bedoelde vast iets anders, haar Nederlands was immers niet zo goed. Toen ze aan mij vroeg hoe oud ik was en ik 28 zei, riep ze spontaan uit: ,,O, je bent een jonge piep.” Ik had geen idee wat dat was.
Het was geen foutje, de vrouw refereerde aan haar handen als wapens. ,,O, o jonge piep toch”, zei ze bij elke knoop die ze vond. Ze ronkte dan van opwinding, als een jager die een hert in het vizier had maar zijn enthousiasme moest onderdrukken om geen geluid te maken. Ze zette haar vingers in mijn spier en duwde er net zo hard in dat ik begon te sputteren. ,,Probeer te ontspannen jonge piep.”
Toen ik eindelijk dacht klaar te zijn, kwam de finale-act. Ze pakte mijn schouders, zette mijn benen vast en wierp mijn lichaam naar achteren. Mijn ruggengraat maakte een geluid waar menig drummer jaloers op zou zijn. In een fractie van een seconde zag ik de voorpagina al: ‘Vrouw overlijdt tijdens massage’.
Dit was de ergste massage ooit. Maar de vrouw had wel iets voor elkaar gekregen wat fysio’s niet was gelukt; mijn rug en nek waren wat losser. En dus moet ik van mezelf de slachting opnieuw ondergaan. ,,Ben je bang?” zal ze dan vast weer vragen. Ik zal haar met een woord antwoorden. ‘Piep’. Uit pure angst.
Deze column verscheen eerder in de kranten van Holland Media Combinatie
Machteloosheid
De president van Amerika heeft meer invloed op de toekomst van mijn kinderen dan de gemeenteraad van Haarlem. Als Trump klimaatverdragen aan zijn laars lapt, bestaat de kans dat ze door de stijgende zeespiegel naar hoger gelegen land moeten vluchten. Muren in de natuur bestaan immers niet, zelfs als Trump dat zou willen. Dat geeft een machteloos gevoel. We zijn onderdeel van een globaliserende wereld, maar kunnen niet net als Amerikanen stemmen op de wereldmacht.
Toch is er wel een oplossing. We hebben niet een maar twee politieke stelsel democratie en kapitalisme. Politiek gaat over de vraag waar de macht ligt. De belangrijkste thema’s in het leven (banen, planeet, gezondheid) worden door de markt en daardoor de consument bepaald. Door te kiezen voor een eerlijke bank, energieleverancier, zorgverzekeraar, kleren en duurzaam voedsel kunnen we de maatschappij en de wereld beïnvloeden.
Door massaal over te stappen op groene energie daalt de prijs van olie waardoor het voor Trump minder rendabel is om te investeren in raffinaderijen. Stemmen in India mag niet, maar met fair trade kleding bepaal je dat Indiërs in betere omstandigheden werken. Er zijn genoeg winkels in de Grote Houtstraat die ons in deze globaliserende wereld wel een stem geven. Die vechten voor rechtvaardigheid. En droge voeten.
Hokjes
In de hoek van de kroeg stond een Arabische man. Alleen. Hij keek naar het scherm waar Portugal tegen Frankrijk de EK-finale speelde. Het was geen keuze, ik voelde het opeens. Angst. Wat kon de man in een volle kroeg aanrichten? Snel daarna schaamde ik me diep. Dit was het dus, de gedachte die de wereld verziekt, alleen in afgezwakte vorm. Die terroristen mensen laat doden en nazi’s wraak laat nemen op moslims. Ik zag niet de mens, maar het hokje waar ik hem in had gestopt.
Ik trok mijn stoute schoenen aan. ,,Voor wie ben je?” De man kwam uit Marokko, woonde in Parijs, maar was voor Portugal. We hadden het over onze gezamenlijke liefde voor het team en natuurlijk over de man waar iedereen een mening over heeft: Ronaldo. Ik realiseerde me dat de Portugees ook leed onder hokjesdenken. Elke dag al die bagger. Verdient hij dat alleen maar omdat hij te vaak in de spiegel kijkt?
Toen kwam het doelpunt. Alle Portugezen in de kroeg gingen uit hun dak. Ik viel mijn Portugese vriendje in de armen en krijste alsof mijn eigen land had gewonnen. Met de Marokkaanse man die Frans sprak, in Nederland op visite was en voor Portugal juichte, danste in de kroeg door. Tegenstellingen door verschil in cultuur, geloof of land bestaan alleen in ons hoofd, niet in ons hart. Ik hoop dat we na deze week met zijn allen zullen blijven dansen.
Geadopteerde zoon
Moeder Maria, geef me drie zonen, jammerde mijn vader vroeger als hij door mijn moeder, mijn zussen en ikzelf werd aangesproken op zijn kleren. Hij werd er gek van dat we hem ‘Jezus’ noemden als hij rondliep in een witte blouse, witte broek en sandalen.
Zijn gebeden zijn verhoord. Maria heeft hem een zoon geschonken in de vorm van mijn Portugese vriend. Vriendlief moet eerst afstuderen in de robotica voordat we een huis kopen en daarom logeren we bij paps en mams.
Ik voel me weer net een puber. Als ik naast mijn lief in bed lig, durf ik me bijna niet om te draaien, als de dood dat het bed gaat kraken waardoor mijn ouders allemaal dingen in hun hoofd halen. Seks en ouders gaat nooit samen.
Vriendlief vindt het echter fantastisch bij mijn ouders. Vorige week trof ik hem puzzelend met mijn moeder aan in de woonkamer. Eergisteren maakte de Portugees Hollandse erwtensoep voor mijn ouders die terugkwamen van een lange wandeling.
Ik zie de bui al hangen als we vertrekken. Paps en mams willen hem niet kwijt.
Er zit maar een ding op. Vriendlief maakt voor zijn scriptie een robot die zo op hem lijkt, dat mijn ouders hun huisvriend en geadopteerde zoon niet hoeven te missen. Ik hou lekker het echte exemplaar waar ik eindelijk zonder gevoel van schaamte, het bed mee mag laten kraken.
Deze column verscheen eerder in de kranten van Holland Media Combinatie
Anouk Kragtwijk 